Zijn het stamcellen in de hersenvliezen die Alzheimer veroorzaken?
Zijn het stamcellen in de hersenvliezen die Alzheimer veroorzaken?
De hersenvliezen zijn niet langer een ondergewaardeerd weefsel
Tegen Alzheimer is voorlopig nog geen kruit gewassen en dat heeft onder andere te maken met het feit dat de wetenschappers nog altijd niet de oorzaken van deze vreselijke aandoening hebben achterhaald. Maar toch sluit langzaam maar zeker het net rond het proces dat leidt tot de aftakeling van de hersencellen. Zijn het stamcellen in de hersenvliezen die Alzheimer veroorzaken? Wetenschappelijk onderzoek lijkt steeds meer in die richting te wijzen. Zodra we daar de bevestiging van hebben, kan de strijd tegen Alzheimer in een hogere versnelling gevoerd worden.
De hersenvliezen werden door neurologen en onderzoekers in het verleden algemeen beschouwd als een laag van membranen rondom de hersenen en het ruggenmerg met een beschermende functie tegen mechanische schokken, maar zonder neurologische functie op zich. De huidige ontdekking weerlegt dit idee evenals de heersende opvatting dat neuronale voorlopercellen, of stamcellen die differentiëren naar neuronen, uitsluitend te vinden zijn in het hersenweefsel zelf.
Prof. Peter Carmeliet (VIB-KU Leuven): “De neuronale stamcellen die we ontdekten in de hersenvliezen kunnen differentiëren tot volwaardige neuronen, ze zijn elektrisch actief en functioneel geïntegreerd in het neuronale netwerk van de hersenen. Om aan te tonen dat de stamcellen zich in de hersenvliezen bevinden, werd gebruik gemaakt van een zeer krachtige single-cell RNA sequencing technologie, een vernieuwende, superieure, techniek die toelaat om het complexe genexpressie profiel van individuele cellen te identificeren, op een tot nu toe ongeëvenaarde wijze, een première binnen VIB”.
De wetenschappers zien mogelijkheden voor translatie naar klinische toepassingen gebaseerd op deze nieuwe bevindingen, maar hiervoor is veel bijkomend onderzoek nodig. Carmeliet (VIB-KU Leuven): “Een intrigerende vraag is of deze neuronale stamcellen uit de hersenvliezen toegepast kunnen worden bij behandeling van hersenschade of neurodegeneratieve aandoeningen. Vooraleer we daarover een beter idee kunnen vormen, moeten echter nog vele vragen beantwoord worden: hoe worden deze stamcellen geactiveerd om te differentiëren tot een zenuwcel, wat is de onderliggende moleculaire regulatie daarvan? Kunnen we het zenuwcelvormend potentieel van deze cellen “kidnappen” om degenererende neuronen te herstellen in ziektes zoals Alzheimer dementie, Parkinson, Amyotrofe lateraal sclerose (ALS), en andere neurodegeneratieve aandoeningen? We kunnen deze neuronale voorlopercellen uit de hersenvliezen isoleren bij de geboorte (preklinische modellen in deze studie), maar kunnen we ze later gebruiken in transplantaties? Onze huidige bevindingen openen zeer interessante nieuwe pistes voor verder onderzoek”.
Onderzoek binnen een onontgonnen onderzoeksdomein is gekenmerkt door ‘high-risk/high-gain’, en het verwerven van financiering voor dergelijke studies is veelal een ware uitdaging. Carmeliet’s ontdekkingen werden echter in grote mate mogelijk gemaakt door financiering via “Opening the Future: pionieren zonder grenzen”, een recente mecenaatscampagne, opgericht door KU Leuven in 2013 voor het financieren van risicovol wetenschappelijk onderzoek naar hersenaandoeningen en uniek in Vlaanderen. Carmeliet (VIB-KU Leuven): “De beschikbaarheid van dergelijke non-conventionele financieringskanalen is van cruciaal belang voor grensverleggend onderzoek, dat kan niet genoeg benadrukt worden. Dit unieke mecenaatsinitiatief door KU Leuven is dan ook vernieuwend en grensverleggend op zich. Ons ganse onderzoeksteam stelt de mogelijkheden geboden door deze financieringsbron dan ook enorm op prijs.